چند توصيه فني در مورد انبارداري ميوه مركبات

جواد فتاحي مقدم و مازيار فقيه‌نصيري، اعضاي هيات علمي پژوهشكده مركبات و ميوه‌هاي نيمه‌گرمسيري كشور

1- ميوه برداشت شده در شرايط اقليمي شمال كشور در دماي 5-4 درجه سانتي‌گراد نگهداري مي‌شود. بديهي است كه دماهاي كمتر به ويژه در رطوبت كمتر از 85  درصد، سبب آسيب سرمايي به پوست (ايجاد لكه در استواي ميوه) مي‌شود.

2- در صورتي كه عمليات تهويه به صورت ضعيف انجام شود به ويژه اگر ميوه‌ها با واكس نيز پوشش داده شده باشند خطر بد طعمي ميوه‌ها در پايان انبارداري وجود دارد. هم‌چنين خطر بروز لكه‌هاي مربوط به اطراف دم‌گاه ميوه (فروپاشي دمگاه) در غلظت‏های بيش از 5 درصد دي‌اكسيد كربن (مركبات حساس هستند) وجود دارد كه به شدت از بازار پسندي ميوه مي‌كاهد. توصيه مي‌شود تا ضمن تامين رطوبت، فن‌ها زمان بيشتري روشن بوده و از فن‌هاي قوي تري جهت جابجايي هوا استفاده شود.

3- پالت‌هاي ميوه بايد چيدمان مناسبي داشته باشند و رديف‌هاي مشخصي براي گردش هوا در ميان جعبه‌هاي ميوه تعبيه شود. در صورتي كه رديف‌ها همديگر را قطع نمايند مانعي براي جريان هوا به وجود مي‌آيد.

4- كيفيت واكس ميوه ها از نظر غلظت نبايد با هم متفاوت باشند و در صورتيكه ميوه‌ها در شرايط يكسان نگهداري مي‌شوند، نوع و ميزان واكس بكار رفته نيز بايد يكسان باشد. توصيه مي‌شود تا حد امكان از يك نوع واكس و با غلظت يكسان استفاده شود. در صورت وجود لايه ضخيم‌تر واكس روي ميوه ضرورت دارد تهويه سردخانه نيز با فواصل زماني كمتري انجام شود.

5- معمولا جهت تامين رطوبت فضاي سردخانه از روش آب‏پاشی كف انبار استفاده مي‌شود كه در شرايط غير از شمال كشور در بهترين حالت با این روش رطوبت به حدود 65 درصد می‏رسد. اين ميزان براي مركبات مناسب نيست. روش مناسب استفاده از سيستم مه‌پاش است و تا زماني‌كه در سطح ميوه قطره تشكيل نشود بايستي روشن باشد. توصيه مي‌شود كه در صورت نیاز به پايين آوردن دما به حدود 3 درجه سانتي‌گراد، ميزان رطوبت نيز نبايد كمتر از 90 درصد نباشد. در حالت معمولي رطوبت سردخانه روي 85 درصد تنظيم مي شود.

6- پيشنهاد مي‌شود ميوه‌ها در جعبه‌هاي بزرگتر (20 كيلويي) در سردخانه نگهداري شوند و در پايان انبارداري در جعبه‌هاي كوچك بسته بندي و به بازار عرضه شوند. در اين حالت ميوه فقط در پايان انبارداري درجه‌بندي شده و ميوه‌هاي پوسيده جدا مي‌شوند.

7- اينكه ميوه در چه شرايط اقليمي پرورش يافته است مهم بوده و تعيين كننده ميزان دمايي است كه در سردخانه بايد فراهم نمود. توصيه مي‌شود كه ميوه‌هاي تهيه شده از شمال در دماي 5-4 درجه و رطوبت 85 درصد با تهويه مناسب نگهداري شوند. چنانچه از ميوه‌هاي جنوب استفاده شود لازم است كه دما كمي بالاتر جهت كاهش آسيب سرمايي باشد.

8- در استفاده از سیستم‏های سورتینگ مجهز به بخش واکس‏زنی، استاندارد بودن تجهیزات برای جلوگیری از آسیب مکانیکی میوه‏ها بسیار با اهمیت است. در این زمینه سرعت حرکت و غلطیدن میوه، جنس نقاله‏ها و برس‏های واکس‏زنی، ارتفاع سقوط میوه‏ها، سرعت و دمای خشک شدن میوه پس از شستشو یا واکس‏زنی از نکات مورد توجه است.