معرفی میوه کیوی فروت

صنعت کیوی‌‌فروت جهان که در یک دوره چهل ساله شکل گرفته است، در مقایسه با سایر میوه‌‌ها وضعیتی منحصر به فرد داشته و برای سالیان متمادی تنها به تولید و عرضه یک رقم (هایوراد) متکی بوده و اغلب مردم شناختی از سایر ارقام این محصول نداشتند. تمام انواع تجاری کیوی‌فروت‌ که شامل دو گروه نر و ماده هستند متعلق به جنس Actinidia بوده و از کشور چین منشأ گرفته‌اند. این جنس دارای بیش از 50 گونه است که فقط دو گونه A. chinensis و A. deliciosa اهمیت تجاری دارند. منشأ همه ارقام تجاری کیوی‌فروت که در جهان تولید می‌شوند به دو نهال ماده و یک نهال نر نسبت داده شده است که خود حاصل معرفی توده‌ای بذری از چین به نیوزیلند در سال 1904 بوده‌اند.

ارقام تجاری کیوی‌فروت متعلق به کمپلکسی به نام Actinidia chinensis هستند که خود از دو گونه مهم A. chinensis var. Deliciosa و A. chinensis var. Chinensis تشکیل شده است. گونه A. chinensis var. Deliciosa مربوط به مناطق خنک‌‌تر چین بوده و رقم‌های گوشت سبز از جمله رقم تجاری هایوارد را شامل می‌شود ولی گونهA. chinensis var. Chinensis که رقم‌های گوشت زرد و گوشت قرمز را در خود دارد، مربوط به نواحی گرمسیری چین بوده و اغلب در مناطق شرقی این کشور یافت می‌شود. ارقامی که متعلق به گونه‌های A. arguta، A. kolomicta و A. polygama هستند اغلب میوه‌‌های ریز و غیربازارپسندی داشته و جنبه زینتی آنها غالب است. برخی از این ارقام نیز در برنامه‌های به‌نژادی مورد استفاده بوده و ممکن است به عنوان پایه هم مطرح باشند (فرگوسون، 2016؛ خزایی‌پول، 1382).

بطورکلی، ارقام مختلف کیوی‌فروت از نظر نوع گل، زمان گل‌دهی، عملكرد، درشتی، شكل و بافت میوه، درصد عصاره و ترکیب شیمیایی آن و همچنین بافت بخش خوراکی اختلاف‌‌های زیادی با هم دارند. کلیه رقم‌های موجود از این محصول بر مبنای جنسیت گل‌ها به دو گروه ماده و نر، بر اساس رنگ گوشت به سه گروه سبز، زرد و قرمز و از نظر بافت سطح میوه به دو دسته پرزدار و بی‌پرز قابل طبقه‌بندی هستند. از ارقام تجاری گوشت سبز مي‌توان هايوارد، برونو، آبوت، آليسون و گراسي را نام برد. رقم‌های گلدن (طلایی) و رِد (قرمز) نیز از نظر رنگ میوه در دو گروه دیگر قرار دارند. مهم‌ترين رقم ‌های نر کیوی ‌فروت در جهان شامل توموري، ماتوآ و هونگ‌‌یانگ هستند.

اغلب ارقام گوشت زرد و میوه درشت کیوی ‌فروت از گونه A. chinensis cv. Chinensis  منشأ گرفته ‌اند. در سال 1923 یک به‌ نژادگران آمریکایی به نام دیوید فرچایلد توانست از طریق دورگ‌­ گیری بین دو گونه Actinidia arguta (والد مادری) و Actinidia chinensis (والد پدری) تعدادی نتاج دورگ که از نظر تجاری ارزشمند بودند به دست بیاورد. بعد از این تاریخ تلاقی‌ های دیگری نیز توسط به‌نژادگران دیگری بین گونه‌های مختلف کیوی‌فروت انجام شده که به معرفی ارقام تجاری از انواع ماده و نر کیوی ‌فروت منجر شده است (خزایی‌پول، 1382).

در حال حاضر رقم هایوارد (Actinidia deliciosa cv. Hayward) به دلیل میوه‌های درشت و خوش فرمی که طعم و مزه مطلوبی داشته و کیفیت خود را برای مدت طولانی در شرایط سردخانه ‌ای حفظ می‌کند، در اغلب کشورهای جهان از جمله نیوزیلند بهترین رقم صادراتی گوشت سبز و مناسب برای صدور به بازارهای دوردست شناخته شده است. در ایتالیا و شیلی که از مراکز مهم تولید کیوی‌‌فروت جهان هستند، به ترتیب حدود 94 و 85 درصد سطح زیر ‌کشت این محصول را رقم هایوارد تشکیل داده و در ایران و یونان تقریباً تمام باغ‌های کیوی‌فروت مربوط به همین رقم است. تنها دو کشور نیوزیلند و چین در موضوع غالبیت مطلق رقم هایوارد بر سایر ارقام تجاری کیوی‌فروت استثناء هستند. لازم به ذکر است که ژنوتیپ‌‌های گوشت زرد و گوشت قرمزی که در حال حاضر در کشور ایران وجود دارند همگی منشأ بذری داشته و هیچکدام را نمی‌توان رقم ثبت شده دانست (عدولی و همکاران، 1398)