كاشت بذر پایه‌های مرکبات در خزانه بذري در شرايط شمال کشور

مهندس عنایت حیاتبخش – عضو هیات علمی پژوهشكده مركبات و ميوه‌هاي نيمه‌گرمسيري كشور

در شمال کشور کاشت بذر مرکبات در اوایل بهار پس از رفع سرما انجام می‌گیرد. بذر مرکبات معمولاً در خاک با درجه حرارت بالای 12درجه سانتی‌گراد شروع به جوانه‌زنی می‌کند و دمای بهینه برای جوانه‌زنی آنها 25- 20 درجه سانتی‌گراد است. كشت بذور مرکبات در بسترهای ماسه‌ای و در عمق 3-4 سانتی‌متر با فاصله خطوط 20 تا 25 سانتی‌متر انجام می‌شود.

جداسازي، ضدعفوني و خشك كردن بذور مركبات

ميوه‌ها پس از رسيدن كامل برداشت نموده و توسط يك چاقوي تيز، ميوه را از بخش عرضي به قطر يك سانتي‌متر بريده پس از آن، دو تكه بريده شده را با دو دست در جهت عكس يكديگر چرخانده سپس ميوه‏هاي مذكور در داخل تشتي فشرده شده تا بذور آن جدا گردند. جهت لعاب‏زدائي بذور، آنها را به مدت 24 ساعت در آب معمولي گذاشته تا لعاب‏هاي آن جدا شود. سپس توسط تركيباتي چون قارچ‏كش‏هاي كاپتان (2 در هزار)، اكسي‏كلرورمس (2 در هزار)، تيرام (2 در هزار) و يا 8- هيدروكسي كوئينولين سولفات (2 در هزار) آنها را ضدعفوني كرده و در محيطي نسبتاً گرم و خشك، دور از نور خورشيد و با تهويه مناسب خشك مي‏شوند.

نكات فني طي عمليات کاشت بذر

1- شخم زمين خزانه به عمق 40-30 سانتي‏متر، به عرض 1 متر و به طول دلخواه بسته به موقعيت زمين.

2- اصلاح خاك قطعه(كود دامي پوسيده، ماسه‏ و خاك قطعه به نسبت مساوي با هم مخلوط مي‏شوند).

3- كاشت بذور به دو طريق خطي و يا كرتي صورت مي‏گيرد.

4- كاشت بذور در شمال ايران معمولاً در اوایل بهار انجام مي‏شود.

5- پس از 45-30 روز بسته به سردي يا گرمي هوا، بذور سبز مي‏گردند.

6- در نواحي گرم و خشك كه هوا صاف و درجه حرارت آفتاب بالاست بايد سايبان تهيه نمود تا گرماي زياد موجب آفتاب‏سوختگي نگردد.

7- بيماري مرگ گياهچه كه در اثر قارچ‌هاي خاكزي مانند پي‏تيوم، فوزاريم و … . ايجاد مي‏گردد را مي‏توان با محلولپاشي سموم قارچ‏كش مانند كاپتان برطرف نمود.

8- بيماري آلبينيسم، زالي يا سفيد شدن گياهچه‏هاي مركبات نيز در اثر قارچ آلترناريا بوجود مي‏آيد.

9- براي مقابله با برخي آفات مثل راب و حلزون از سوين 5 در هزار استفاده ‏شود.

10- آبياري خزانه، مبارزه با علف‌هاي هرز و تغذيه دانهال‌هاي جوان بايستي بطور مرتب صورت گيرد.

مرحله انتظار نهال جهت پيوند

انتقال گياهچه‏ها به خزانه انتظار يا گلدان‌هاي نايلوني پس از شش‏ماه تا يك سال انجام مي‏شود. بعد از در آوردن دانهال از خزانه بذري، ساقه و ريشه آن تا ارتفاع 25-15 سانتي‌متر از طوقه گياه قطع مي‏گردد. عمليات داشت نهال‌هاي انتظار شامل آبياري، وجين، محلول‏پاشي، تك‏شاخه‏ نمودن و … بايستي بطور مرتب و منظم صورت گيرد. در خزانه انتظار تمامي شاخه‏ها و برگ‌ها تا ارتفاع 30-25 سانتي‌متر حذف مي‏شوند.